مصاحبه دندانه با دکتر مهدی دستورانی: جزئیات عصب‌کشی دندان کودکان و تفاوت‌های آن در گفتگو با دکتر مهدی دستورانی، متخصص درمان ریشه

آقای دکتر دستورانی! آیا درمان‌ ریشه دندان (عصب‌کشی) در کودکان تفاوتی با بزرگسالان دارد؟

درمان ریشه (عصب‌کشی) فرایندی است که به درمان پالپ دندان می‌پردازد. پالپ دندان که به‌طور رایج به آن عصب دندان گفته می‌شود، قسمتی شامل بافت نرم حاوی عروق و اعصاب و غیره در داخل تاج و ریشه دندان است که با بافت سخت دندان محصور شده است.

عواملی که مهم‌ترین آن پوسیدگی است باعث التهاب و بیماری پالپ می‌شوند و در نتیجه دندان نیاز به درمان پیدا می‌کند. طی درمان ریشه پالپ از داخل دندان بیمار خارج و محل قرارگیری آن با روش‌های خاصی پاک‌سازی و داخل ریشه با مواد مخصوص پر می‌شود که این فرایند مانع نفوذ مجدد میکروب‌ها به داخل ریشه و ایجاد بیماری می‌شود.

در کودکان درمان ریشه فرایند متفاوت و پیچیده‌تری است و دلیل آن عدم تکامل ریشه دندان در این سن است. همان‌طور که می‌دانیم هرکدام از دندان‌ها در سنین خاصی در داخل دهان رویش پیدا می‌کنند. ولی رویش دندان در دهان و حتی رؤیت کامل تاج به مفهوم تکامل دندان نیست. در واقع پس از رؤیت دندان در دهان، ریشه تا چند سال بعد (به‌طور میانگین ۳ سال) به رشد خود ادامه می‌دهد تا به تکامل نهایی برسد. بنابراین در این فاصله با ریشه‌های تکامل نیافته که ریشه‌هایی کوتاه‌تر با دیواره‌های نازک‌تر و انتهای ریشه باز هستند مواجه هستیم.

اگر در این فاصله پالپ دندان در کودک درگیر بیماری‌ شود که این اتفاق اغلب در دندان‌های عقب  در اثر پوسیدگی و در دندان‌های جلویی به دلیل آسیب‌های فیزیکی می‌افتد، دندانپزشک مجبور به مداخله درمانی می‌شود. همان‌طور که گفته شد، درمان ریشه در این دندان‌های تکامل نیافته فرایندی پیچیده است که از هر فرد به فرد دیگر می‌تواند متفاوت باشد.

خارج کردن پالپ دندان در این مرحله منجر به توقف رشد ریشه شده و در نتیجه، ریشه، تکامل نیافته و ضعیف باقی می‌ماند که تأثیر منفی بر طول عمر دندان دارد. ولی در اغلب اوقات این امکان با روش‌هایی خاص وجود دارد که به ریشه فرصت تکامل داده شود.

چه طور می‌توان عصب‌کشی دندان کودکان را با کمترین تأثیر منفی بر طول عمر دندان انجام داد؟

به‌طور کلی درمان ریشه تکامل یافته، در مواردی که پالپ دچار بیماری شده، بسته به زمان مراجعه به دندانپزشک و میزان پیشرفت بیماری در دو گروه کلی قرار می‌گیرد که شامل درمان پالپ زنده و درمان پالپ غیرزنده هستند.

درمان پالپ زنده در مواردی کاربرد دارد که پالپ دندان دچار مردگی، یا به‌اصطلاح تخصصی نکروز نشده باشد. در طی این درمان قسمتی یا تمام پالپ تاج دندان خارج می‌شود و پالپ ریشه در محل خود حفظ و روی آن با مواد خاص مهر و موم می‌شود. حفظ پالپ ریشه باعث ادامه تکامل ریشه می‌شود و در نتیجه به مرور زمان طول ریشه بیشتر و دیواره‌های آن ضخیم‌تر و در نهایت انتهای ریشه بسته می‌شود. البته با توجه به اینکه ممکن است در مواردی این درمان موفقیت‌آمیز نباشد، نیاز به پیگیری و کنترل منظم با فواصل زمانی مشخص توسط دندانپزشک است و طی این مراحل، اگر دندانپزشک متوجه عدم موفقیت درمان شود، درمان‌های اضافه‌تری هم انجام خواهد داد.

آیا ممکن است دندانپزشک هنگام عصب‌کشی دندان کودکان مجبور به تخلیه کامل پالپ ریشه شود و در این موارد چگونه می‌توان از تأثیر منفی بر طول عمر دندان جلوگیری کرد؟

گروه دوم از دندان‌های کودکان که به عصب‌کشی نیاز دارند، دندان‌هایی هستند که به دلیل مراجعه دیرهنگام به دندانپزشک پالپ آن‌ها در اثر بیماری به‌طور کامل از بین رفته است و پالپ سالمی وجود ندارد که جهت ادامه تکامل ریشه حفظ شود. در نتیجه در این دندان‌ها درمان‌هایی انجام می‌شود تا دندان در همین شرایط تکاملی موجود، حفظ شود که به آن درمان پالپ غیرزنده گفته می‌شود. در جریان این درمان کل پالپ عفونی از تاج و ریشه دندان تخلیه و پاک‌سازی می‌شود. سپس با توجه به باز بودن انتهای ریشه، دندان با روش‌های خاص تحریک به ساخت یک سد از جنس بافت سخت در انتهای ریشه می‌شود تا امکان قرار دادن مواد پرکننده ریشه فراهم شود که این فرایند بسیار زمان‌بر است و نیاز به جلسات درمانی متعدد دارد.

البته در اغلب اوقات این امکان وجود دارد که به‌جای تحریک دندان، از مواد خاصی (عموماً MTA) جهت ایجاد سد مصنوعی استفاده کنیم و جلسات درمانی را به یک یا دو جلسه کاهش دهیم. اینکه از سد طبیعی یا مصنوعی استفاده شود به شرایط دندان و مرحله تکاملی ریشه بستگی دارد. باید توجه داشت که در درمان پالپ غیرزنده چه از سد طبیعی و چه از سد طبیعی و چه از سد مصنوعی استفاده شود، ریشه تکامل نیافته باقی می‌ماند. بنابراین مراجعه زودهنگام به دندانپزشک به‌محض مشاهده پوسیدگی یا آسیب فیزیکی این امکان را فراهم می‌آورد که دندانپزشک قادر به انجام درمان پالپ زنده و در نتیجه امکان تکامل ریشه باشد.

با این وجود نباید از پیشرفت علم هم غافل ماند. در دهه اخیر روشی تحت عنوان رژنراسیون پالپ برای درمان ریشه‌ی دندان‌های تکامل نیافته که در آن‌ها پالپ دندان از بین رفته رو به گسترش است که با استفاده از پتانسیل سلول‌های بنیادی این امکان را به ریشه دندان می‌دهد که تا حدودی تکامل پیدا کرده و تقویت شود. اگرچه این روش هنوز استفاده همگانی پیدا نکرده ولی به‌سرعت در حال گسترش و پیشرفت است و در حال حاضر توسط اکثر متخصصین درمان ریشه انجام می‌گیرد و این احتمال وجود دارد که در آینده نزدیک جایگزین روش‌های سابق شود.

https://dandane.ir/%d8%ac%d8%b2%d8%a6%db%8c%d8%a7%d8%aa-%d8%b9%d8%b5%d8%a8%e2%80%8c%da%a9%d8%b4%db%8c-%d8%af%d9%86%d8%af%d8%a7%d9%86-%da%a9%d9%88%d8%af%da%a9%d8%a7%d9%86-%d9%88-%d8%aa%d9%81%d8%a7%d9%88%d8%aa%e2%80%8c/